Kars’ın Kağızman ilçesinde bulunan Keçivan Kalesi’ndeki Tunçkaya köyüne, etrafı surlarla çevrilmiş kalenin kapısından antre yapılıyor.
Tunçkaya köylüleri, tafsilatlı yıllardır dik kayalıklar üzerinde arazinin konumuna bakarak mensur edilen ve halen kâh talih kalıntılarının bulunduğu tarihi Keçivan Kalesi’nde yaşam sürüyor.
Yöre halkının iskân hesabına biricik giriş kapısı olan surlarla çevrili kale kapısını kullandığı köyde, cami, kilise kabilinden kâh tarihi yapıların kalıntıları de bulunuyor.
Yerleşim yerini çevreleyen surların bazen yerlerde yorgun vaziyette olduğu 80 haneli “kale karye”, bölgeye gelen yerli ve ecnebi turistlerin üstelik ilgisini çekiyor.
Kafkas Üniversitesi Akademisyen ve Apansız Örenlik Yeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, AA muhabirine, Kağızman’ın 34 kilometre kuzeybatısında Aladağlar’ın eteklerinde Aras Nehri’nin anında kenarında kâin Keçivan Kalesi’nde Tunçkaya köyünün bulunduğunu söyledi.
“Kermen tarihin birçok döneminde bozma edildi”
Kalenin kimler tarafından yapıldığının net adına bilinmediğini ifade eden Aslan, şu bilgileri verdi:
“Gündeş kaynakların anlatımından hareketle kalenin kuruluşunun Roma döneminde olduğundan bahsedebiliriz. Antrparantez bu dönemde kermen Artageria Kalesi adına adlandırılmaktadır. Keçivan Kalesi hele Abbasiler döneminde Abbasi halifesi Ebu Cafer Mustansır Billah Halk-Mansur Bin Zahir’e sınırlı adına buyruk sürmüş, arkası sıra Moğol döneminde Hulagu Eğlek yoluyla tağyir edilmiş ve kalede dinamik insanlar katledilmiştir.”
Arslan, kalenin zaman zaman büyük tahribatlara maruz kaldığını belirterek, Kanuni Şehriyâr Süleyman’ın 1554 yılındaki Nahcivan Seferi sırasında Lala Mustafa Ağır marifetiyle kalenin fethedildiğini ve Osmanlı topraklarına karışma edildiğini dile getirdi.
Duayen Çelebi’nin Keçivan Kalesi’nden bahsettiğine bel fail Aslan, “Evliya Çelebi, 1640 yılında yapmış olduğu seyahatinde bu kaleye de uğrar ve buradan ‘Geçkovan’, ‘Dudman Kalesi’ diye bahseder. ‘Dudman’ Osmanlıca ayrımsız lafız olup, hanedan, karı, el manalarına gelmektedir. Buradaki Geçkovan ifadesinin zamanla günümüze Geçivan, Keçivan şekline dönüştüğü direnerek muhtemeldir. ” diyerek konuştu.
“Osmanlı döneminden bazı kalıntılar bulunuyor”
“Biricik Kapılı Kale” adına de bilinen tarihi yapının içerisinde Osmanlı döneminden kalma gövde duvarlarının bir kısmı ile sakim yemeni nişli mihrabı ile ulaşan cami, hamam ve kilisecik kalıntılarının bulunduğundan bahseden Arslan, şöyle bitmeme etti:
“Kâh kaynaklarda kalenin doğusunda 12. çağ eseri bir Selçuklu veya Saltuklu kümbetinin varlığından bahsedilir. Antrparantez kümbetin üzeri duvarları üzerinde ejderha kabartmalarının olduğu bile tabir edilmektedir. Kümbete ilgilendiren kitabenin ise Ruslar tarafından yöreye yerleştirilen köylüler yoluyla söküldüğü ve burayı kendilerine ziyaretgah yaptıkları belirtilmektedir. Fakat böyle aynı kubbe günümüze ulaşamamıştır.”
Tunçkaya Köyü Muhtarı Ahmet İnanç üstelik tarihi tıpkı köyde yaşadıklarını anlattı.
Surlar içre dirim sürdüklerini belirten İnanç, şunları aktardı:
“Çocukluğumuzda burası ‘Geçivan’ kendisine söyleniyordu. Köyümüz, 1974’te Kıbrıs Barış Harekatı’ndaki şehidimiz Oran Çil’in adıyla anıldı. Ondan sonra Tunçkaya namına ismi değiştirildi ve böyle devam etti. Ziyaretçiler turlarla geliyor ve buraları gezip hikmet alıyorlar.”
