Selen: DİLAN MUTLU- Alıcı: DURSUN ALKAYA

Depremden etkilenen bölgelerde bakir yerleşim alanları üzere meydan seçme çalışmalarına başlanıldığı, konutların bire bir sene zarfında tesliminin yapılacağı yönündeki açıklamalara İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Ofis Başkanı Bülent Şekerli’dan reaksiyon geldi. Tatlı, “Ayrımsız şeyin ihalesinin yapılabilmesi için o şeyin projesinin çıkması lazım. Maliyeti intişar amma arasında proje namevcut. Aynı lokasyon belirlerken bunun ayrımsız güruh unsuru var. Çıkıp açıklama yapıyorsunuz diyorsunuz kim, ‘Fay hatlarının 50 ile 100 metre aralığı güvenlidir.’ Sıkıntı hemen deprem mi? Sabık sene Bozkurt’ta gördük. Dere yataklarına yaptığınız konutlardan yahut mamure iznine açtığınızdan hava bire bir sürü adam öldü. Demincek gireceksiniz, 1 yılda yapım yapacaksınız. Zahir yapacaksınız?” dedi.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası (İMO), Kahramanmaraş merkezli iki iri depremin peşi sıra hazırladıkları ‘ön değerlendirme’ raporunda, yıkımın başlıca etkenleri; “2018 yılında çıkartılan bayındırlık affı, yapı düzensizliklerinin yarattığı hasarlar, taşıyıcı sistemin ağır aksak dağılımı, vurgun medar koşulları, malzeme zafiyetleri” namına sıralanmıştı.

Çevre, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanı Maksat Hava, hasar tespiti tamamlanan illerde yıpranmamış konutların yapımına başlayacaklarını, ilk ihalenin ise 22 Gücük Ay yapılacağını açıklamıştı.

Kullanılmamış iskân alanları üzere meydan seçim çalışmalarına başlanıldığı ve 1 kamer içinde inşaatlara başlanarak, 1 sene içerisinde de konutların tesliminin yapılacağı nüfuz aracılığıyla dillendirilirken, uzmanlar seçilen alanların durumunun, kırılganlığının, zemininin, kentle olan ilişkisinin incelenmeden yapım faaliyetlerine başlanmaması uyarısında bulunuyor.

“BİZ, HASAR TESPİTİNDE BİNANIN DEPREME DAYANIKLI MI DEĞİL Mİ ONU TESPİT ETMİYORUZ”

SIMURG Bili Ajansı’na konuşan İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şube Başkanı Bülent Tatlı hasar tespitinin evvel etapta gözlemsel yapıldığını söyledi. Şekerli, şöyle konuştu:

“10 bine yakın üyemiz hasar tespit eğitimini aldı. 2 bin 500 civarında gönüllü hane üyemiz bölgede. Tığ, hasar tespitinde binanın depreme dayanabilen mı değil mi onu belirleme etmiyoruz. Gözlemsel aynı şekilde, depremden o yapı ne büyüklüğünde hasar aldı evet dahi almadı diye aceleci ve tehlikesiz olabilecek tıpkısı mekanizma ortaya koyuyoruz. Takat Sınırı analizi diyerek rapor edilen uzun incelemede ihtimal şeye dönüşebilir… Tığ hemen emin olsun diye evvel etapta yavaş hasar, itidalli hasar almış strüktürel elamanlarla bunları yaptık. Tıpkısı binanın kök anlamda tıpkısı incelenmesi günde bir çatı fakat bitirilebilir. Onun tekniği, laboratuvarı belki de 2 kamer sürer yani.”

Hasarlı yapılarla ilişkin odanın elan resmi ayrımsız bilgi sağlayamadığını söyleyen Şekerli, şu değerlendirmeleri yaptı:

“ŞİMDİ YAP-SAT KÜLTÜRÜ VAR”

“Bölgenin yüzde 80’ni çarkıt yapıysa yüzde 20’si dahi bakir yapı. Yıpranmamış yapılar 2000 yılı sonrası diye tanım ediyoruz. Bozuk yapıldı diye söylemler var. Ama ego sahada gördüm 74 şartnamesine akıllıca işlenmiş çatı de ayakta duruyor. Bizim bozuk şartnamelerimiz yıkılmasına göre değil de gösterişli hasar almasına bakarak birleştirme edilmişti. Siz imalat ve denetim sürecin kamusal alana çekerseniz burayı ticari aynı düz üzere düşünmezseniz filhakika tıpkısı güçlük olmuyor. Siz hangi yaptınız 1999 milattı, benzeri yapı teftiş sistemi getirdiniz. Bizim evraklarımıza baktığınızda acun standartlarının sunma üstünde evrakta aynı problem bulunmayan. Demincek yap-sat kültürü var. Arsa sahibi hangi der, ’10 daire yapılacaksa bana 3 kat ver cebimden yegâne kuruş çıkmasın’ der. Bölge hakeza olunca çatı denetimi müteahhit belirler ayla geliyor. Patronunu denetleyen bir herkes haline geliyor. Mal aldığınız benzeri yeri denetleyemezsiniz.

“YAPI DENETİM KURULUŞLARI TİCARİ BİR BÜNYE BATACAK EVET ÜSTELIK ÇIKACAK”

2019’de özişler sistemine geçtiler. Siz çıktı yapı teftiş firmanızı seçemiyorsunuz. İyi bire bir şeydir ama yetersizdir. Bakir yönetmelik çıkardılar benzeri aranjman yaptılar amma bu yılın böylelikle devreye girecek. O üstelik bizim istediğimiz tarzda değil. Sahada görüyoruz yıpranmamış çatı demiri dahi sıkılaştırmış koymuş amma etriyeyi bükmemiş. Ama denetim olsaydı ora hasar göremeyecekti. Kamusal bakmalısınız olaya. Bu duygusal ve para güvenliğini ilgilendiren tıpkı öz olduğu amacıyla ticari aynı ortama infirak edilemez. Bina teftiş kuruluşları ticari bir yapiliş batacak evet dahi çıkma.

“1 YILDA İNŞAAT YAPACAKSINIZ, NASIL YAPACAKSINIZ?”

Tatlı, bakir yapıların 1 yılda bitirileceği iddialarına ise şöyle karşılık verdi:

“Tıpkı şeyin ihalesinin yapılabilmesi amacıyla o şeyin projesinin çıkması geçişsiz. Maliyeti balkon amma arasında proje bulunmayan. Tıpkısı lokasyon belirlerken bunun tıpkısı derinti unsuru var. Park Yeri alanından tutun altyapısından, sosyal donatısından… Sanayiyi nereye oturtacaksınız? Okullarından ibadethanelerine büyüklüğünde aklınıza gelebilecek neleri varsa… Orada insanlar yaşayacak. Çıkıp açıklama yapıyorsunuz diyorsunuz ki, ‘Fay hatlarının 50 ile 100 metre aralığı güvenlidir’ mesele vakit kaybetmeden deprem mi? Sabık yıl Bozkurtta gördük. Dere yataklarına yaptığınız konutlardan yahut bayındırlık iznine açtığınızdan belde aynı güruh adam öldü. Unuttuk tabi… ‘Kayalık, dağlık lokasyonlara geçeceğim’ diyorsunuz, baktınız mı oradaki heyelan durumlarına? Bunlar benzeri taharri meselesi. Dayanak Noktası etütlerini alacaksınız değerlendireceksiniz ondan sonra de o şehirde yaşamayan yün insanlara bu planlamayı açacaksınız. Çünkü onlar yaşayacaklar orada takkadak selen beceri değil. 1 yılda mı yapıyorsunuz 2 yılda mı yapıyorsunuz, yapar bitirir 100 sene rahat edersiniz. Demin gireceksiniz 1 yılda yapım yapacaksınız, kuşkusuz yapacaksınız? Kriz kaldırılması mı… Çöküntü kaldırırken dahi planınızı bütün unsurlara bakarak yapmalısınız. Halk sağlığını bir numara önemde tutmalısınız. Orada çalışan iştirakçi sağlığı ve aksiyon güvenliği önlemlerini ön planda tutmalısınız. Değme şeyi bilmeniz tür değil filhakika ama bilenler var bilenleri tıpkısı araya toplayıp değer vermelisiniz. E bizim meslek odaları var. Yıllardan beri söylediğimiz, benzeri güruh raporlarımız var. Keşki birileri ciddiye alsa düzeltse de bizde ‘Aynı henüz söylememiz lüzum yok’ ortamına gelsek.”