Yanan ormanların yeniden orman haline gelebilmesi için ağaçların büyüme sürelerinin değil, ekosistem oluşturma sürelerinin kocaman olduğunu tamlayan uzmanlara bakarak bu süreler 20 ile 60 sene beyninde değişebiliyor.

Sıcak yaz aylarında bir nice büyüklük orman yangınlarıyla uğraş ederken yanan alanların yeniden orman olabilmesi üzere çabucak ağaç dikmek hal olmuyor. Uzmanlara bakarak ormanların, ekolojik sistemiyle değerlendirilerek bozuk haline dönüştürülmesi gerekiyor.

Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Besin Ekincilik ve Hayvancılık Çığır Yüksekokulu Akademisyen ve Türkiye Ormancılar Derneği Vukuf Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehabetli Şirret, AA muhabirine yaptığı açıklamada, orman yangınlarının acun genelinde yüzde 90 oranında koca kaynaklı olduğunu söyledi.

Yenilenebilme kapasitelerini korudukları takdirde ormanların yenilendiğini anlatım fail Kavgacı, “Karaçam ekosistemlerinde acayip yangını olduğunda, bu ağaç, yük kabuğu sayesinde ölmüyor. Ölmediği için toprağa düşen tohumlarından çabuk tıpkısı şekilde yenileniyor. Ancak cuşiş rejimi değiştiği üzere acayip yangını adına gerçekleşmesi müstelzim yangınlar çıktı bel yangını kendisine gerçekleşiyor. Bu durumda karaçam nesil kaynağını kaybediyor zira karaçam kozalağı bir adaptasyona cemaat değil.” şeklinde konuştu.

Kavgacı, yangın ve bitey üzerindeki ilişkilerin bilinmesi ve yenileme çalışmalarının kuşkusuz olacağına, nerelerin ağaçlandırılacağına, nerelerde katıksız gençleşme veya natürel gençleştirme yapılacağına değişmeyen verilmesi ve cuşiş sonrası hızlı benzeri ekolojik değerlendirme ve mukavemetli aynı orman planlaması yapılması gerektiğine dikkati çekti.

Bütün orman yangınlarının ağaçlar, hayvan bilimi ve bitkiler (ekosistem) üzerinde yıkmacı etkiler yarattığını ve bitkilerin ekosistemin sel hayat formları olduğunu meni eden Şirret, “Bitkilerin oluşmasıyla gelişigüzel onlara tutkun kendisine farklı canlı türlerinin üstelik o alana ansız geldiğini görüyoruz.” dedi.

Belalı, Türkiye’deki coğrafi bölgelerde hakim olan ongun türleri üzerine şu bilgileri verdi:

“Kızılçam Akdeniz ağırlıklı, karaçam Akdeniz ve Karadeniz ağırlıklı, sarıçam Karadeniz ve Kuzey Küçük Asya bitkisi, servi Akdeniz türü amma kızılçam kadar herhangi bir yerde bulunmuyor, ladin Maşrık Karadeniz Bölgesi’nde mevcut bire bir ongun türü. Kayın bilcümle Karadeniz Bölgesi’nde denize icra vekili yamaçlarda yetişen bir ongun türü. Marmara’nın ana türleri kayınbirader ve meşe. İç Küçük Asya’nun egemen türleri meşe türleridir. Güneydoğu Anadolu’üstelik İran palamut meşesi vardır. Türkiye’de saf dirim alanında 17 şerha meşe türü var ve bölgeden bölgeye ayrımlılık gösterirler. Meşe türleri şişman oranda cuşuhuruş sonrası sürgünden gençleşebiliyor.”

Ağaçların baştan ekosistem tekvin sürelerinin, türlerine bakarak değişkenlik gösterdiğini belirten Kavgacı, “Sarıçam ve karaçam ağaçları 40-50, kızılçam 20’li yaşlarda orman kurar. Kayınbirader 40-50’li yaşlarda, ladin 50-60 yaşlarda, andız 20-30’lu yaşlarda metin orman diyebileceğimiz yapıya kavuşabilirler. Meşelerin henüz geç, 50-60 yılda aynı orman ekosistemi oluşturduğunu söyleyebiliriz. Orman, özlük süresince bileşenlerinin olduğu, bunların düğme etkileşim zarfında olduğu ayrımsız ekosistemdir. Ağaçlandırmayla biz hemen orada dikim yapmış oluyoruz. Orada baştan aynı ekosistemin oluşması onlarca sene alıyor. Bu rakamlar ekosistemin meydana vürut süresi. Yoksa dikme dikimi yaptığınızda ferah ferah 10-15 sene sonra ayrımsız kapalılık oluşabilir.” diyerek konuştu.

Yangından sonra yanan ağaçların kesilip alandan çıkarılması gerektiğini dile getiren Belalı, bu işlemin çimlenmeler başlamadan yapılmasının majör olduğunu kaydetti.

“Kontrollü şekilde alanı yakıp ormanlaşmaya ulama sağladığımız hâller vardır”

Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Silvikültür Anabilim Dalı akademisyen Prof. Dr. Sinan Güner, yangın sonrası yapılması gerekenler noktasında orman mevzuatına dikkati çekerek, “Aynı orman alanı yandığında, orman işletmesindeki gayrı işler hemencecik bırakılır, yanan kayran üzerine yoğunlaşılır. Cuşiş artıkları serian temizlenir, yanmış ağaçlar kesilir, alan süratle sürülür. Kış mevsiminde ağaçlandırma yapılır. Alanın etrafı lif çit ile çevrilir ve ağaçlandırma işlemi tükenik peki.” dedi.

Orman Genel Müdürlüğünün çabucacık seçme ağaç türü üzere yeterli miktarda fidanlığa ehil olduğunu bildiren Güner, “Ongun diktiğimiz sahayı bırakmamamız gerekiyor, 1 yıl sonradan ağaç bakımları başlıyor. Ekilen fidanlardan kuruyanların, tutmayanların hesabına yenileri dikiliyor. Gâh yerlerde asıl çeşitliliğine gidiliyor. Kızılçam çokça miktarda yandığı için yangından henüz bir iki etkilenen andız türü karıştırılıyor ormana. Ayrımsız kayran ağaçlandırıldıktan bilahare etrafı derakap tel çitle çevriliyor, orman idaresi buraya bekçi atama ediyor.” ifadelerini kullandı.

Bu süreçte hayvanların tabii yollarla az buçuk süre alsa üstelik yine ormanlık alana geldiğini anlatan Güner, şöyle bitmeme etti:

“Bitki tohumları barhana eliyle geliyorlar; rüzgarla taşınıyorlar, hayvanların üzerine yapışıp taşınabiliyorlar. Hayvanat ağır sıklet tohumlu bitkileri alıyorlar, getirip saklıyorlar. Tavşanlar, kargalar bunu yapıyor. Bu şekilde doğa kendini yeniliyor. Hususi kalifiye evet birlikte elden dünyada orada olan ayrımsız kök olursa, fidanlıklarda üretilerek tekrar alana getiriliyor.”

“Erozyonu önlemeye yönelik tedbirler öncelikle alınmalıdır”

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Silvikültür Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Süleyman Güdücü birlikte yanan alanlardaki çalışmaların mutat ağaçlandırma çalışmalarından farklı olduğuna, yangının hemen ağaçlara değil faunaya ve yerey özelliklerine engel verdiğine değinerek, bu nedenlerle, rüçhan alınması gereken önlemler olduğunu söyledi. Çoban, şöyle bitmeme etti:

“Yanan alanların tamamında ortaya sâdır ayrımlı işlemleri mucip noktalar belirlenmelidir. Arazi erozyonu tehlikesi olan alanlar belirlenerek teraslama kabilinden erozyonu önlemeye müteveccih tedbirler öncelikle alınmalıdır. Coşkunluk şiddetine bağlı kendisine kâh yerlerde yerey yüzeyinde suyu iten bir denli oluşur ve zehir yağışlarla toprak kayıpları yaşanabilir, yerleşme yerlerinde yeğin ve taşkınlar meydana gelebilir. Büyük iş makinaları ile dev terasların açılması birlikte akilane benzeri uygulama değildir, kaybolan toprağı gabi getirmek kabil olmadığı kabilinden buralarda bitkilendirme zorlaşmaktadır.”

Yapraklı ağaçların olduğu tıpkısı orman kurulmasının giderek ayrıksı yangınların serbest alanlara yayılmasını engelleyeceği değerlendirmesini fail Sürücü, “Yanan alanlarda zarar gören faunanın kafasız gelmesi yenileme çalışmasının başarısı ve bakir kurulan ormanın gelişimiyle ilgilidir. Coşkunluk alanlarında yapılan yenileme çalışmalarından sonradan ormanın gelişimine koşut namına yaban hayatı üstelik alana gelmeye başlayacaktır.” dedi.

Orman yangınlarının yüzde 90’ının herif kaynaklı olduğunu tamlayan Sürücü, “Sorumlulukları üzerimizden atarak kolaycı tıpkısı yaklaşımla bu durumu çabucak iklim değişikliğine bağlamak mahiyet sorunu görmemizi engelleyecektir. Bire Bir alanda 100 yılda tıpkı ateş çıkması bile orman yapısında değişikliklere neden olabilmektedir. İnsan kaynaklı kendisine daha kalın yaşanan yangınların ormanları makiliklere, makilikleri bacaksız çalılıklara, çalılıkları üstelik kayalık alanlara dönüştürebildiği bilimsel kendisine kanıtlanmıştır.” bilgisini paylaştı.