Tahıl koridorunun açılmasının peşi sıra Erdoğan ve Putin Soçi’de buluşuyor. Tamam Türkiye bakir aynı girişimde bulunabilir mi? Putin, Erdoğan’a Suriye operasyonu amacıyla yeşil çerağ yakacak mı’Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Tahran’da 19 Temmuz’da yapılan üçlü zirvenin peşi sıra Cuma haset Soçi’bile Rusya Ululuk Başkanı Putin ile baştan tıpkı araya geliyor. Erdoğan’ın Soçi’deki bu görüşmesini Putin’le birlikte gerçekleştirmesi öngörülüyor.

Erdoğan ile Putin 29 Eylül 2021’dahi gine Soçi’birlikte tıpkısı araya gelmiş, takkadak tercümanların katıldığı tahminî üç saat süren birlikte ziyaret diplomatik teamüllere uyulup uyulmadığı tartışmalarına posta açmıştı.

Putin-Erdoğan görüşmesinin gündeminin ara sıra başlıklarının tahıl koridoru anlaşmasının sürekliliği ve kurumsallaşmasının sağlanması, Ukrayna savaşında bırakışma umutları, Türkiye’nin Suriye’ye açmak istediği cerrahi müdahale, düet kazançlı ilişkiler gibi hamam konular olması bekleniyor.

Hububat koridoru ateşkese imge olur mu?

Türk yetkililer görüşmenin temel gündem maddelerinden birisinin tahıl koridoru anlaşmasının uygulanmasının önemi olduğunu belirtiyor. Türk tarafının bu anlaşmada sağlanan başarının taraflar beyninde bire bir yumuşamaya veya ateşkese dayanaklık etmek hazırlayıp hazırlamayacağına ilgili Zalim eliyle bir sinyal almaya çalışacağı da beklentiler arasında.

DW Türkçe’ye mütekellim Nişantaşı Üniversitesi Akademisyen Dr. Ulu Semin, masadaki bildirme balaban konunun hububat koridoru anlaşmasının işleyişi olacağını belirterek sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Şu anda baştayız ve bire bir yük elan göremiyoruz amma devir zarfında mesail çıkabilir, hakeza tıpkı potansiyeli birlikte benzer bu anlaşmanın. Bu nedenle bana bakarak görüşmeye kaşe vuracak arz mefret bahis tahıl koridorunun kurumsallaşması ve devamlılığı olacak. Bu laf Türkiye üzere haddinden fazla balaban, son aylarda aheste ayrımsız ceht harcandı. Koridorun başarısı toptan ölçekte Türkiye’nin başarısı adına görüldüğü üzere devamı da Türkiye üzere çokça majör.”

Hububat koridoru anlaşması ile oluşturulan Müşterek Eş Güdüm Merkezi geçtiğimiz günlerde görevine başlamış ve mısır yüklü evvel gemi koridordan geçmişti. Anlaşmanın başarısının beraberinde ara sıra mümkün riskler barındırdığına ve Türkiye’nin angarya politikasını zorlayabileceğine ilgi çekilmişti.

Moskova’üstelik tüvana Siyaset Bilimi ve Dış Siyasa Uzmanı Beklenti Nazmi Amade ise Tahran zirvesinin üstünden çok detaylı bir zaman geçmeden bu görüşmenin yapılacak olmasını enteresan bulduğunu belirterek hububat koridoru sürecinin başarısıyla Soçi’ye gidecek olan Ankara’nın isteğinin hazar görüşmelerinde da arabuluculuk muktedir olmak olduğunu belirtiyor.

Dr. Semin birlikte bu noktaya özen çekiyor ve Türkiye’nin Günindi ile Rusya beyninde merkezi benzeri lüks oynadığını, koridorun devamlılığının sağlanması durumunda belki Rusya üstündeki yaptırımların rötuşlu edilmesinin gündeme gelebileceğini söylüyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hakeza aynı durumda şan kabul etmek isteyebileceğini anlatım fail Semin, “Türk tarafının isteği hububat koridorunun başarısının devam etmesi. Ihtimal sonraki aşamada Türkiye’nin Rusya üstündeki soylu erki yaptırımların hafifletilmesi ve ateşkes üstüne girişimleri da kabil” diyor.

Almanya’nın sakat Başbakanı GerhardSchröder, hububat anlaşmasının Ukrayna’dahi ateşkesin sağlanmasının önünü açabileceğini istikbal sürmüştü. Schröder, Alman matbuat kuruluşlarına verdiği demeçte, “İyi marifet şu ki Kremlin müracaat edilmiş bire bir çözüm istiyor” diye niteleyerek “İlk sükse tahıl anlaşmasıdır, belki bu adım adım ateşkese kadar genişleyebilir” demişti.

Bu arada Schröder’in Putin ile dostluğunu ve Acımasız şirketlerindeki yöneticiliğini sonlandırmaması ara sıra imtiyazlarını kaybetmesine bozukluk olmuştu.

Suriye’ye ameliyat konusu gene gündemde

Soçi görüşmesinin ayrımsız farklı muhteşem ruzname maddesinin Türkiye’nin aylardır yapacağını söylediği fakat Rusya ve İran’dan daha olumlu bire bir çevir sinyali alamadığı Suriye operasyonu olması bekleniyor.

Suriye’ye muhtemel faaliyetler konusunun son Tahran zirvesinde filhakika konuşulduğunu hatırlatan Hazır, “Demincek ise bence Türkiye ile Suriye rejimi arasındaki istihbarat alanındaki ilişkinin az buçuk daha geliştirilmesi Moskova vasıtasıyla gündeme getirilebilir” yorumu yapıyor.

Tahran zirvesinin yapıldığı günlerde orada kâin Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad, Türkiye’den Suriye topraklarına müteveccih rastgele harekatın ve “sözde sakıncasız nahiye oluşturulmasının bölgedeki güvenlik ve istikrarı zedeleyeceğini” dile getirmiş, Suriye’nin yer bütünlüğüne ve egemenliğine vurgu yapılan Astana zirvesi eş bildirgesinden memnun olduklarını tabir etmişti.

Amade, Türkiye’bile seçime makul Suriye rejimi ile diyaloğun artırılmasını olasılı benzeri belki yerine gördüğünü söylüyor ve “Çünkü mülteciler meselesi seçme açısından çokça şanlı ve seçimin serian öncesinde hükümet bu sorunu çözerek muhalefetin elindeki kozu almaya çalışabilir. Soçi’bile bu bağlamda iki şef ortada Esad’la görüşme sürecinin hızlanması da konuşulabilir” öngörüsünde bulunuyor.

Olur Ankara, Moskova’dan operasyon amacıyla yakılmasını istediği yeşil ışığı bu kat elde edebilir mi?

Semin’e göre Türkiye bu faaliyetler amacıyla önce iç kamuoyunu hazırladı ve imdi güvenlik politikaları doğrultusunda Erdoğan’ın söylediği kabil operasyonu “bir akşam anlayışsız” yapması bibi gündemde. Tahran’daki zirveden serencam alınamadığını anımsatan Semin, şimdi bu konunun esasen gündemde olacağını düşünüyor.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Külfet geçen hafta yaptığı açıklamada, Suriye’nin kuzeyine müteveccih belkili cerrahi müdahale için “Bunun için üstelik biz kimseden müsaade takanak değiliz. Kimseye tıpkı takvim açıklamak zorunda değiliz amma özlük asayiş risklerimizle ilgilendiren değerlendirmemiz bağlamında hakeza ayrımsız operasyon anbean yapılabilir” ifadelerini kullanmıştı.

Ekonomik ilgiler ve enerjide işbirliği

Erdoğan-Putin görüşmesinin bir diğer yetişkin gündem başlığının ise Mağrip’nın uyguladığı yaptırımlara katılmayan ve abra politikasını sürdüren Türkiye’nin Rusya ile düet hesaplı ilişkileri ve erke alanındaki işbirliği olması bekleniyor.

İki ülkenin tutum ilişkilerini Moskova’dan değerlendiren Amade, Ukrayna savaşının ardından iki devlet arasındaki ekonomik göstergelerin yüksekliğine bel ediyor. Amade, akıbet durumu şöyle aktarıyor:

“İki devlet arasındaki almanak ticaret hacmi normalde 20 milyar dolar civarında iken elan bu yılın önce yarısında 27 bilyon dolar oldu ve yıllık 60 milyar dolara ulaşılacağı oranlama ediliyor. Bunun yer eke nedenlerinden birisi İtalya kabil ara sıra ülkelerdeki markalar ürünlerini Rusya’ya Türkiye üzerinden satıyor.”

Hazır, Türkiye’nin şu anda biraz Rusya’ya ambargo uygulayıcı ülkelerin üzerinden mal aktardığı talih konumunda ve bunun bile göstergelere yansıdığını belirterek “Bu üstelik Türkiye lehine. Ankara soylu erki ilişkileri henüz de canlandırarak intihap öncesinde zorda olan ekonomiyi biraz düzeltmenin yollarını araştırıyor benzer” diyor.

Ukrayna işgalinin ardından Mağrip ambargolarıyla yüz yüze artan Rusya 30 Mart’ta yaptığı izah ile ülkede ecnebi ürünlere yönelik talebi karşılayabilmek için koşut ithalatın onaylandığını duyurmuştu. Bu birlikte Türkiye gibi bazı ülkeleri “transit nakliyat” merkezine dönüştürmüştü.

Görüşmenin benzeri sair ruzname maddesinin ise erke alanındaki işbirliği olması bekleniyor.Akkuyu çekirdeksel santralinin inşaatını üstlenen aynı Türk şirketin sözleşmesinin feshedilmesi sonuç günlerde tartışmalara öğün açmıştı.

Semin, Rusya’nın Gün Batısı ile ilişkileri pekâlâ olursa olsun Türkiye ile Rusya’nın enerji alanındaki işbirliğinin devam etmesi gerektiğini söyleyerek “Batı’ya alın doğal gaz konusunda bazı kesintiler ve yaptırımlar uygulasa dahi Rusya’ya Soçi görüşmesinde Türkiye’nin uygulamakta olduğu abra politikasının hatırlatılacağını düşünüyorum” yorumu yapıyor.

Rusya’nın natürel gazı Avrupa’ya karşı tıpkı zırh adına kullanma ihtimali özellikle Almanya tevessül etmek üzere tüm Avrupa ülkelerini kış öncesinde bozuk ediyor. Ülkeler şita üzere bakir planlar geliştirmeye çalışsa da Rusya’ya gaz konusunda olan yüksek tabiiyet bu konuda oylumlu bire bir dezavantaj oluşturuyor.