MELİS YILDIRIM

CHP Genel Başkanı Eksiksizlik Kılıçdaroğlu, zaman Arsıulusal Faaliyet Örgütü’nün bire bir raporunda Türkiye’nin madenlerdeki ölümcül kazalarla ait bilgi vermediğinin belirtildiğini açıkladı. Arsıulusal Çalışma Örgütü (ILO) Uzmanlar Komitesi’nin 19 Ekim’da yayınladığı, Madenlerde Asayiş ve Afiyet Sözleşmesi’nin Türkiye’dahi uygulanmasına ilişkin bilgi notunda; hükümetin 2017 yılında madencilik sektöründe 86 beşer aksiyon kazası olduğuna dair beyanı hatırlatıldı ve “Encümen, Hükümet’in, umum sektörler ve işyerlerinde, ölümle sonuçlanan aksiyon kazaları dahil atılmak için hisse senedi kazalarının sayısı üzerine ayrıntılı bilgi vermeye devam etmesini istemektedir” denildi. Vukuf notunda, Alt Kurul, Hükümeti yan olunan sözleşmelere tam neva sağlamaya çağırmıştır” ifadeleri kullanıldı.

CHP Umumi Başkanı Eksiksizlik Kılıçdaroğlu, bugün Sivas’ta; CHP’nin düzenlediği Belediye Başkanları Çalıştayı’nda Bartın’daki maden faciası ile ilişik “Uluslararası Iş Örgütü. Bu örgütün üyesiyiz. 2015 yılında 176 basit Madenlerde Asayiş ve Esenlik konulu ILO sözleşmesini imzalamışız. Bu sözleşmenin gerektirdiği tek şeyi yapmamışız. Şimdi uluslararası komite diyor kim ‘Bana ne için hikmet vermiyorsun?’ Bilgi verilmemiş. ‘Altına imza attın gereğini namına illet getirmiyorsun?’ diyor. Gereğini namına getirmemiş. ‘Ölümcül kazalar olunca bana vukuf vereceksin, sebep bugüne kadar bilgelik vermedin, bana vukuf vermeyi sana yeniden hatırlatıyorum’ diyor” dedi.

ILO Uzmanlar Komitesi’nin Madenlerde Düzenlilik ve Sağlık Sözleşmesi’nin Türkiye’üstelik uygulanmasına ait görüşlerin saha aldığı ve CHP Umumi Başkanı Kılıçdaroğlu’nun sözünü ettiği vukuf notu, 19 Ekim’bile yayınlandı. Bilgi notunda, Türkiye’nin İş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmelerini uygulamasına ilişkin Uzmanlar Komitesi’nin 2018-2022 yılı raporlarından gözlemler ve doğrudan talepler benzeri araya getirildi.

ILO’nun yayınladığı vukuf notunda öne çıkanlar şöyle:

“HÜKÜMETİN BİLGİ VERMEMESİNİ KAYGIYLA KAYDETMEKTEDİR”

“Türkiye antrparantez, 176 mahdut Madenlerde Asayiş ve Afiyet ILO Sözleşmesini da 2015 yılında onaylamıştır. ILO, onaylanan sözleşmelerin üye ülkeler tarafından uygulanmasını kendine has aynı denetleme mekanizması aracılığıyla strateji etmektedir.

Alt Kurul, geçmiş yıllarda; Hükümet’in Millî İşçi Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Politikası ve Ulusal Gösteri Planı 2014-18’in gözden geçirilmesine, yıpranmamış ISG politikası ve programının hazırlanması ve kabul edilmesine ve yer faziletkâr katakulli düzeyine cemaat işveren ve iştirakçi örgütleriyle yapılan istişarelere ilişkin hikmet sunmasını talep etmiştir. Komite, Kurul’un daha kurulmamış olmasını ve Hükümet’in, kurulun oluşumu ve İSG ile ilgilendiren görevlerine ilgili hikmet vermemesini kaygıyla kaydetmektedir. Komisyon antrparantez, Hükümet’in Millî İSG Politikası ve Ulusal Eylem Planı 2014-2018’in gözden geçirilmesine ve yeni yöntem ve programın kabul edilmesinde kaydedilen ilerlemelere ilgili vukuf vermediğini kaydetmektedir.

Komite ayrıca, Hükümet’in, müteakip ahit için yeni İSG politikası ve programının hazırlanması ve kabul edilmesi için bilgelik sağlamasını irade etmektedir. Komisyon, Hükümet’in, arz efdal katakulli düzeyine topluluk işveren ve işçi örgütleriyle bu konuda yapılan istişareler için hikmet vermesini tıpkı öğün daha kâm etmektedir.

“HÜKÜMETİN İŞ KAZALARI HAKKINDA BİLGİ VERMEYE DEVAM ETMESİNİ İSTEMEKTEDİR”

Komite, Hükümet’in 2017 yılında yapım sektöründe 587 insanoğlu hisse senedi kazası ve madencilik sektöründe ise 86 kişioğlu gelişim kazası olduğuna dayalı beyanını kaygıyla kaydetmektedir. Komisyon, Hükümet’in (özellikle maden, madencilik ve inşaat sektörleri ve işçilerin araba kullandığı yerler tutmak amacıyla) işçilerin alelhusus risk altında olduğu sektörler ve işyerlerinde gelişim kazalarını kesmek amacıyla önlemler almaya devam etmesini istemektedir. Komisyon, Hükümet’in, yekpare sektörler ve işyerlerinde, ölümle sonuçlanan aksiyon kazaları karışma görünmek için iş kazalarının sayısı karşı ince bilgelik vermeye devam etmesini istemektedir.

“KOMİTE HÜKÜMETİ, YAN OLAN SÖZLEŞMELERE TAMLIK AHENK SAĞLAMAYA ÇAĞIRMIŞTIR”

Yarkurul, 2021 yılındaki takip raporu ve 2019-2020 direkt dilek raporlarında, 2018 tarihli 703 Dar Kanun Hükmünde Kararname ile akseptans edilen İSG Yasası’nın 13(1) bölümünde saha alan ‘Tehlike pahal, andıran ve mübrem ise’ ifadesindeki ‘mübrem’ ifadesinin çıkartılmasını murat etmiş, bu şekilde Hükümeti canip olunan sözleşmelere cemi uzlaşma sağlamaya çağırmıştır. Zımnında Komisyon, Hükümet’i, millî mevzuatta yahut düzenlemelerde, işçilerin güvenlikleri yahut sağlıkları açısından mail ve korkulu coşkunluk olduğunu yeltenmek amacıyla muteber nedenleri olması yerinde (veya beyaz zehir işçilerinin durumunda, akla yatkın gerekçelere binaen, ciddi coşkunluk oluşturduğu izlenimini veren koşullar ortaya çıktığında) kendilerini tehlikeden istirdat hakkına sahip olmasını sağlayarak 155 çevrilmiş Sözleşme’nin 13 ve 19(f) Maddeleri, 167 dar Sözleşme’nin 12(1) Maddesi ve 176 az Sözleşme’nin 13(1)(e) Maddesini tamlık adına yürürlüğe sarmak için müstelzim önlemleri almaya isteklendirme etmektedir. Komiteye bakarak, özellikle madenlerde çalışanların kendilerini tehlikeden uzaklaşma haklarını çıkarmak için, ‘kaçınılmaz’ tıpkısı od tayin etmeksizin, vahim ve andıran tehlikelerden sakınma hakkına ehil olması tıpkı zaman geçmiş kanunen güvence altına alınmalıdır.

Komitenin 2019 ve 2020 aracısız dilek raporuna göre 2018 yılında İSG alanında 12 bin 649 denet yapıldığı ve bunların 974’ü madencilikte gerçekleştirildiği kaydedilmiştir. 2019 yılında ise madencilik sektöründe vakit kaybetmeden 152 denetleme yapıldığı belirtilmiştir. Alt Kurul, Hükümet’in, 2019 yılındaki İSG teftiş sayılarında yaşanan yüzdelik 75’lik düşünün nedenini belirtmesini ve madencilik sektörü ve işçileri altyüklenici konumundaki işyerleri birlikte karışma görünmek amacıyla, tüm işyerlerinde gerçekleştirilen İSG teftişleri ve kayda geçirilmiş hareket kazaları ve hastalıkları hakkında sayımlama sağlamaya bitmeme etmesini dilek etmektedir. Bu konuda vukuf bulunmadığı takdirde, Encümen, Hükümet’in aksiyon teftiş kurulu görevlileri ile işverenler ve işçiler yahut bunlara ilgili örgütler beyninde gelişim birliğinin sağlanması üzere bulunan düzenlemeler için bilgi vermesini rica etmektedir.

MADENLERDEKİ İŞ KAZALARI ORANIYLA İLGİLİ İLERLEME HAKKINDA BİLGİ ARZU EDİLMİŞ

Komisyon, 2018 doğrudan temenni raporunda Hükümetin Millî Yöntem Belgesi ve 2014-2018 Gösteri Planı’ndaki madencilik sektöründeki aksiyon kazalarının oranını herhangi bir yıl yüzde 3 oranında tenkis performans göstergesi ile ‘madenlerde batma, patlama ve özge nedenlere mecbur kazaların önlenmesi’ gösteri maddesine atıfta bulunarak, Hükümetten, madenlerde güvenlik ve esenlik politikasını periyodik olarak gözden eylemek üzere alınan önlemler ve bu bağlamda işveren ve işçi örgütleriyle üçlü Millî İSG Konseyi bağlamında karışma girmek üzere yapılan istişareler üzerine hikmet vermesini murat etmiştir. Ayrıca Hükümetten, hele madenlerdeki gelişim kazalarının oranıyla ilişik yerine, yukarıda tamlanan performans göstergesine ilgilendiren kaydedilen feyiz hakkında bilgelik vermesini murat etmiştir.

“MADENLERDE ÖLÜM VE YARALANMAYLA SONUÇLANMAYAN OLAYLARIN RAPORLANMASINDA EKSİKLİKLER VAR”

Yarkurul, madenlerde meydana mevrut ahiret yolculuğu ve yaralanmayla sonuçlanmayan olayların raporlanmasındaki eksikliklere dikkat çekmektedir. Bu ahval ‘ramak kaldığında davranışlar’ olup, sektörel İş sağlığı ve güvenliği politikaları yetiştirmek dahil takatli çokça kebir alanda bilgi vermektedir. Encümen akıbet yıllardaki mecmu doğrudan kâm raporlarında, hükümetten bire bir sefer elan, Konu 5(1)’in pratikteki uygulamasına ilişik bilgiler de karışma atılmak amacıyla; madenlerin tehlikesiz işletimi ve dosdoğru benzeri mesai ortamı çıkarmak üzere tasarlanmasını bulmak üzere alınan önlemler üzerine daha aşkın bilgelik vermesini talep etmektedir. Kısaca, Encümen’ye bakarak, yeni kurulacak eroin işletmelerinin, proje ruhsatlandırma aşamasında İSG standartlarına göre değerlendirilmesini sağlayacak kanuni tensikat benzeri dakika önceki hayata geçirilmelidir.

“HÜKÜMET, CİDDİ BİR TEHLİKE YERINDE İŞVERENLERİN FAALİYETLERİ DURDURMASINI SAĞLAMALI”

Komisyon, tekrar akıbet yıllardaki cemi doğrudan rica raporlarında, Türkiye’nin canip olduğu 176 Az Sözleşme’nin 7(i) Maddesinin, işverenlerin, işçilerin güvenliği ve sağlığı üzere kırıcı aynı öfke olduğunda, faaliyetlerin durdurulmasını ve işçilerin sakıncasız tıpkı yere boşaltma edilmesini sağlamasını gerektirdiğini hatırlatmıştır. İSG Yasası’nın 12. bölümünden değişik adına, bu mecburiyet mümasil veya kaçınılmaz hınç durumlarıyla tutkun değildir. Komite, Hükümetten, işçilerin güvenliği ve sağlığı için bati tıpkısı tehlikenin olduğu seçme durumda işverenlerin faaliyetleri durdurmasını ve işçileri boşaltma etmesini sağlayarak Sözleşme’nin 7(i) Maddesini parçalanmamış olarak yürürlüğe koyacak önlemler almasını dilek etmektedir.

“İŞÇİ TEMSİLCİLERİNİN BİLDİRİM KABUL ETME HAKKINA YÖNELİK KANUNİ DÜZENLEME YAPILMALI”

Yarkurul, Hükümetten, Sözleşme’nin 13(2)(f) Maddesi göre iştirakçi temsilcilerinin belalar ve gösterişli davranışlar karşı bildirim kabul etme hakkını güvence altına kabul etmek amacıyla alınan veya öngörülen önlemler karşı elan fazla bilgelik vermesini kâm etmektedir. İşçi temsilcilerinin kazalar ve güç davranışlar hakkında ihbarname alma hakkının garanti altına alınmasına yönelik lazım kanuncu düzenleme yapılmalıdır.”