Sıra kaynaklarında 2. Bayezid döneminde İstanbul Boğazı’nda denizin üstünde inşa edilen fakat depremlerin üstelik etkisiyle günümüze kadar ayakta kalmayı başaramayan Sultaniye Köşkü, mimarlar tarafından baştan modellendi.
İstanbul’üstelik Kız Kulesi’nden sonradan deniz üstüne nesir edilen ikinci bina olan Sultaniye Köşkü’nün Osmanlı Padişahlarından 2. Bayezid bir zamanlar yaptırıldığı sanılıyor.
Beykoz Paşabahçe Koyu’ndaki yapıya, Aksakal Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde ve İsveçli ressam Cornelius Loos’un çizimlerinde da rastlanıyor.
Ayakta olduğu dönemde çinileri ve Acem işi işlemeleriyle öne çıkan Sultaniye Köşkü’nün 1700’lü yıllarda kentte yaşanan depremler zımnında ağız ağıza yıkıldığı sanılıyor.
Aradan sabık 300 yılda vakit kaybetmeden deniz içindeki esas kalıntıları bulunan, akıbet günlerde birlikte mimarlar vasıtasıyla modellenen yapı, baştan maltalık bulacağı günleri bekliyor.
“Kanuni Şehriyâr Süleyman buraya av ve dinlenme üzere gelirdi”
Tarihi yapıyla ait modelleme çalışmalarını yürüteç Mimar Kortej Enerjik, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Sultaniye Köşkü’nün 10. Osmanlı Padişahı Kanuncu Sultan Süleyman eliyle birlikte bizzat kullanıldığına dayalı kayıtlar bulunduğunu söyledi.
Kanuncu Sultan Süleyman’ın buraya av ve dinlenme amacıyla geldiği üzere, gâh sedir toplantılarını dahi burada yaptığını anlatan Acar, “1650’li yıllarda var olduğunu Fransız Arkeolog Antoine Galland’ın notlarından biliyoruz. Evliya Çelebi birlikte tıpkısı dönemlerde Seyahatnamesi’nde Sultaniye Köşkü’nü bezemeleri, süslemeleri ve makbul çinileriyle ne kadar başeser tıpkısı ürün olduğunu ortaya koymuş, antrparantez İrem Köşkü namına atıfta bulunmuştur.” dedi.
Dönemin İsveç Kralı’nın Osmanlı mimarisini tefrik etmek üzere 1710’dahi ressam Cornelius Loos’u İstanbul’a gönderdiğini belirten Acara, Loos’un Ayasofya ve Süleymaniye camilerinin peşi sıra Sultaniye Köşkü’nü resmettiğini, onun çizimlerinin mimarlık cins namına sunu sağlam fen olduğunu bildirdi.
1910 yılında birlikte Mimar Sedad Hakkı Eldem’in “Türk Bahçeleri” kitabında bu köşkten bahsettiğini ve traksiyon çalışmalarını yaptığını kaydeden Acara, “Günümüzde de tığ mimarlık olarak elde ettiğimiz verilerin ışığında burayı modelledik. Ayrıca günümüzde elan evvel dalgıçlarla kontrol edildiğini, orada kalıntıların bulunduğunu biliyoruz. Beykoz Şehremini Hedef Aydın’ın üstelik sempozyum çalışmalarında gine gündeme getirmesiyle detaylı süre çalıştığımız eseri modelleyerek kamuoyu bilgisi oluşması amacıyla tıpkı emek yaptık.” diye konuştu.
“Buranın hikayeleriyle büyüdük”
Hezel Acar, mimarlık çizimi yaparken Loos’un çizimleri ve Eldem’in çalışmalarını baz aldıklarını kaydederek, şöyle bitmeme etti:
“Hatta Sedad Hakkı Eldem ‘Türkevi Çekim Tipleri’ kitabında Türk bahçelerini anlatırken buradaki mendireklerin kısmen var olduğunu dahi anlatım etmiştir. Esinlendiğimiz kaynaklardan biri da o ahit yapısı olan Siyavuş Kâmil Köşkü’dür. Benzer özellikler gösterir amma Sultaniye Köşkü’nde ondan elan aşkın bezeme ve tezyin olduğunu kaynaklarla biliyoruz. Yaptığımız çalışmada cephede kalem altıgen çiniler intişar ve mermer kaideler ile sütunlar kullanılmıştır. Ahşap detaylara birlikte dolgunca kayran verilmiştir. Beykozlu tıpkısı mimar olarak tığ buranın hikayeleriyle büyüdük. Büyüklerimizden burada mendireğin olduğuna ilgili dinleyerek dolma hikayeler anlatılıyordu. Bizim edindiğimiz kaynaklarda Sultaniye Köşkü, denizin ortasındaki yapı haricinde, Sultaniye Parkı’nın ortamında birkaç pasaj elan yapının var olduğunu biliyoruz. Bu yapılar Padişah buraya geldiğinde saray eşrafının bile gelip burada konaklaması için kullandığı yapılar. Bu yapıların var olduğunu biliyoruz ama kasır kadar mimarlık detaya kazanç değiliz. Onunla ait araştırmamız bitmeme ediyor.”
-“Baştan inşa edilmesiyle ilişkin icraat var”
Sakat Beykoz Belediye Başkanı Muharrem Ergül’ün bire bir makalesinde bu konuyu gündeme getirdiğini aktaran Alay Enerjik, Beykoz’un şu andaki Belediye Başkanı Meram Aydın’ın üstelik bu yapının baştan inşasıyla ilgilendiren çalışması olduğundan bahsetti.
Sultaniye Köşkü’nün İstanbul Boğazı’nda deniz içindeki biricik Osmanlı mimarisi olduğuna değinen Mimar Meze Enerjik, sözlerini şöyle tamamladı:
“Yüzyıllardır var olan Boğaz’üstelik tığ çabucak Kız Kulesi’ni biliyoruz. Kız Kulesi’nden sonraları deniz içre mensur edilen tek Osmanlı yapısı diyebileceğimiz aynı bina. Yani tarihi hakeza tıpkı üstelik envanter oluşturmuş olacağım. Sultaniye Köşkü Osmanlı mimarisinde ayrı benzeri kayran tutar. Sebebi birlikte İstanbul Boğazı’nda Bizans yapısından sonra, bahir ortasına yapılan tek yapıdır. O yüzden Osmanlı mirasını günümüze temizlemek üzere bu eserin günümüzde yine kazandırılması dirimsel aynı ehemmiyet taşımaktadır.”
