GENÇAĞA KARAFAZLI
Artvin’in Arhavi ilçesindeki Pilarget Vadisi sakinleri, Arhavili hareket insanı Nafiz Zorlu’ya ilişik AB Enerji Istihsal Şirketi marifetiyle kurulması planlanan HES Projesine karşı 9 yıl önce başlattığı hususiyet mücadelesini 3.sefer kazandı. Rize İdare Mahkemesi, Pilarget Vadisi’nde olmak maksut HES amacıyla sunulan ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu’ kararını ikinci yol nakız etmiş şeriklik danıştaya başvurarak kararın fek edilmesini istemişti. Danıştay ise ‘Rize İdare Mahkemesinin verdiği kararın ünsiyet ve usule makul olduğuna’ karar vererek 3. Nöbet ÇED müspet kararını bozma etti.
Artvin Arhavi’deki Sevail ve Üçırmak Dereleri (Pilarget Vadisi) üzerinde SUTAŞ Erke Üretim Şirketi tarafından kurulması planlanan ‘Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’ ile ilişkin Mekân, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yoluyla verilen ‘ÇED Olumlu’ kararına alın Ulukent Köyü Muhtarı Necati Canoğlu, Balıklı Köyü Muhtarı Utkulu Şiviloğlu ile Arhavi Pilarget Tabiat ve Yaşam Derneği tarafından Rize İdare Mahkemesi’nde dava açılmıştı. Rize İdare Mahkemesi, 17 Gücük Ay 2021 tarihinde verdiği geçmiş kararda, Kasaba Bakanlığı eliyle sunulan ‘ÇED Olumlu’ kararını halel etmişti.
“HUKUK VE MEVZUATA UYARLILIK BULUNMAMIŞTIR”
İptal kararında, “Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üstünde kurulması planlanan ‘Sucu I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilişik namına Belde, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Külfet Değerlendirmesi İzin ve Denetleme Umumi Müdürlüğü yoluyla verilen 06.06.2013 gün ve 3012 mahdut ‘Çevresel Baskı Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı serencam ve kanaatine ulaşılmıştır” denilmişti. AKARSU Enerji Istihsal Şirketi, Rize İdare Mahkemesi’nin bu kararına üstelik itiraz ederek davayı Danıştay’a taşımıştı. Danıştay, Rize İdare Mahkemesi’nin kararını nakzen dosyayı ait mahkemeye anlayışsız göndermişti.
RİZE İDARE MAHKEMESİ 2. SEFER İPTAL KARARI VERDİ
Rize İdare Mahkemesi, elan önce verdiği tahrip kararında direnerek Belde, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı marifetiyle AB Erke Üretim Şirketi’nin projesi üzere sunulan ‘ÇED Olumlu’ kararını 06.06.2022 tarihinde ikinci öğün iptal etmişti.
Rize İdare Mahkemesi, ikinci tahrip kararının gerekçesinde şunları kaydetti:
“Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üstünde kurulması planlanan Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili yerine Kasaba, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Sıkıntı Değerlendirmesi İzin ve Teftiş Genel Müdürlüğü aracılığıyla verilen 06.06.2013 ruz ve 3012 sınırlanmış ‘Çevresel Güçlük Değerlendirmesi Olumlu’ kararında, dava konusu alanda yapılacak HES faaliyetlerinin türap, bağrış çağrış, patlama etkileri, kazı depolama alanları amacıyla seçilen kayran ve kapasite oranları, öz morfolojisinin ve akarsu kalitesinin bozulması, aykırı suları, arıcılık faaliyetleri, can suyu, ekincilik faaliyetleri, ormancılık, erozyon, heyelan alanlarına ünsiyet, endemik bitki ve hayvan türlerinin bulunduğu bölgede işlek insanlar-hayvanlar-bitki ekosistemine kabullenilemez sınırlarda kötülük vereceği, santralci binaları ve erke iletimi ile ilişkin tesisler, ambarlama sahaları kabilinden eksiksiz ünitelerin Sevail ve Üçırmaklar kabil ayrımlı dereler üzerinde olmasına ve bu derelerin değişik madun havzalarda vadi almasına karşın, reliyef özellikleri ile klimatik-edafik, biyotik değerlendirmeleri ayrı ayrı yapılması gereken projenin bir ÇED sürecine bağımlı tutulmasının projenin yürütülmesini, maharet ve dalavere dominant denetimini zora sokacağı; bu durumda Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üstünde kurulması planlanan Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ait olarak Yer, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Takı Değerlendirmesi İzin ve Teftiş Genel Müdürlüğü yoluyla sunulan 06.06.2013 devir ve 3012 az ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı son ve kanaatine ulaşılmıştır.”
ŞİRKET 3 ÖĞÜN İTİRAZ EDEREK DANIŞTAY’A BAŞVURDU
Yerel mahkemenin bu kararının arkası sıra de şeriklik, Danıştay’a başvurdu. Şirket kararı Danıştay’a taşımasına ve türel sürecin bitmeme etmesine karşın yeni tıpkısı başvuru yaptı. İptal kararının gerekçelerini ortadan kaldırdığını sav eden şirketin, 2009/7 ünlü genelgeye dayandırarak sunduğu yıpranmamış proje dosyası, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı vasıtasıyla akseptans edilerek değerlendirmeye başlandı. HES projesi amacıyla hazırlanan mamure planları Artvin Belediyesi Meclisi’nde AKP’li ve MHP’li üyelerin oylarıyla onayladı.
DANIŞTAY HES PROJELERİNİ İPTAL ETTİ
Pilarget Vadisi sakinleri 9 sene süresince sürdürdüğü ünsiyet mücadelesinin sonunda Danıştay’ın aldığı kararıyla bahtiyar oldu. Danıştay HES projelerinin iptali ile ilgilendiren aldığı değişmeyen şöyle:
“İdare ve algı mahkemelerince sunulan kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. Maddesinde tamlanan nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür. Rize İdare Mahkemesince verilen 16.06.2022 günlü kararın iptaline ilgili kısmı ve bu kısmın dayandığı gerekçe ünsiyet ve usule makul olup, bozulmasını gerektirecek bire bir etmen bulunmadığından, temyiz istemlerinin reddi ile mezkûr kararın temyiz edilen kısmının onanmasına, dosyanın adı güzeşte mahkemeye gönderilmesine, karar ve düzelti yolunun sadık olduğunun duyurulmasına düşünce birliğiyle karar verildi.”
“VADİMİZDEKİ DERELER BAĞIMSIZ AKACAK”
Danıştay’ın aldığı kararı muştulu bulduklarını, ülkede hala insaflı yargıçların olmasının verdiği güvenle Arhavi derelerinin beton tabutluklara dönüştürülmesine karşıda hususiyet mücadelesi başlatacaklarını rapor fail Arhavi, Pilarget Doğa ve Dirim Derneği Başkanı Zeki Candemir şunları söyledi:
“Danıştay aldığı bu kararla Pilarget Vadisi’ndeki derelerimiz daha çok özgür akacak. Mahkemenin bu müspet kararı, bizleri ülfet mücadelemiz üzerine henüz da umutlandırdı. Eğer bu karar olumlu sokak ve HES projesi hayata geçseydi dünyaca esirgeme altına alınan 200 vadiden biri olan bu cennet yemeden içmeden vadimizin yok olması değil, yüz yıllardan beri burada yaşam sürdüren ve boy bos kestirmece 3 bin insanımız doğduğu bu topraklardan hicret etmek zorunda kalacak ve Pilarget Vadisi insansızlaştırılacak ve vadimizin vadi zir, kayran üstü bütün değerleri mal için birilerine peşkeş çekilecekti. Danıştay’ın bu kararı bizleri emniyetsiz şekilde sevindirdi imdi vadimizdeki dereler bağimsiz milletvekili akacak ve bu derelerde çocuklarımız yüzmeye bitmeme edecek.”
